سفر به جزیره‌ خیوس (جزیره ای ناشناخته بین ترکیه و یونان)

جزیره خیوس (Chios یا به یونانی Χίος)، با مساحت تقریبی 842 کیلومتر مربع، پنجمین جزیره بزرگ یونان است که در شمال شرقی دریای اژه و تنها 7 کیلومتر با سواحل غربی ترکیه (شهر چشمه) فاصله دارد. این جزیره با جمعیتی نزدیک به 52 هزار نفر، ترکیبی جذاب از جغرافیای طبیعی، میراث تاریخی و اقتصاد کشاورزی ویژه دارد. خیوس، منبع اصلی تولید صمغ مصطکی (Mastiha) در جهان است؛ رزینی گیاهی که از درختچه Pistacia lentiscus var. chia به‌دست می ‌آید. این مقاله، راهنمایی کاربردی برای کشف ظرفیت‌ های فرهنگی، طبیعی و اقتصادی این جزیره کمتر شناخته‌ شده اما استراتژیک یونان است.

درباره جزیره خیوس

جزیره خیوس با مختصات جغرافیایی تقریبی 38.3 درجه عرض شمالی و 26.1 درجه طول شرقی، در شرق دریای اژه و در فاصله تنها 7 کیلومتری از سواحل آناتولی (ترکیه) واقع شده و یکی از اعضای اصلی گروه جزایر اژه شمالی و البته، یکی از معروف ترین دیدنی های یونان محسوب می ‌شود. این موقعیت استراتژیک باعث شده است که خیوس در طول بیش از 2500 سال تاریخ مکتوب، محل تعامل، تجارت و گاه درگیری میان تمدن ‌هایی چون یونانیان باستان، امپراتوری روم، بیزانس، جمهوری جنوا، امپراتوری عثمانی و در نهایت دولت مدرن یونان باشد. شواهد باستان ‌شناسی حاکی از سکونت در این جزیره از دوران نوسنگی است، اما بیشترین شهرت تاریخی آن به عنوان زادگاه احتمالی هومر، شاعر حماسی ایلیاد و ادیسه و به خاطر صادرات شراب و سفال در دوران کلاسیک باز می ‌گردد. در دوره حکمرانی جنوایی‌ ها (1346–1566 میلادی)، خیوس به مرکز تولید و تجارت مصطکی بدل شد و ساختار دفاعی روستاهای جنوبی شکل گرفت. در نهایت، این جزیره در سال 1912 در جریان جنگ ‌های بالکان به خاک یونان پیوست.

در جنوب جزیره خیوس، منطقه ‌ای به نام ماستیخوخوریا (Mastichochoria) میزبان بیش از 20 روستاست که انحصار جهانی در تولید صمغ مصطکی (Pistacia lentiscus var. chia) دارند؛ گونه ‌ای که تنها در این اقلیم خاص – با دمای متوسط سالانه حدود 18 درجه سانتی‌ گراد و بارندگی کمتر از 600 میلی‌ متر – قادر به تولید رزین معطر و طبیعی موسوم به “اشک خیوس” است. سالانه بین 120 تا 180 تن مصطکی از این منطقه برداشت می‌ شود که بالغ بر 90٪ آن به بازارهای صادراتی در اروپا، آسیا و آمریکا راه می ‌یابد. این صمغ که از سال 1997 تحت حمایت PDO اتحادیه اروپا قرار دارد، دارای کاربردهای دارویی (ضد باکتری، ضد التهاب، کمک به سلامت گوارش)، غذایی (آدامس، دسر، نوشیدنی Mastichato) و آرایشی است. فرایند برداشت آن، همچنان به شیوه‌ سنتی انجام می‌ شود و بازدید از «موزه مصطکی خیوس» و روستاهایی مانند پیرگی، المپوریا و میستا، تجربه ‌ای خاص برای گردشگران محسوب می ‌شود.

جاهای دیدنی خیوس (گشت و گذار در جزیره)

خیوس مانند سایر جزایر یونان من جمله جزیره سانتورینی، فراتر از صمغ مصطکی، جاذبه ‌های متنوعی برای هر سلیقه دارد. در ادامه، به معرفی معروف ترین جاهای دیدنی خیوس  می پردازیم:

روستاهای مصطکی (Mastichochoria)

مجموعه ‌ای از حدود 24 روستا در جنوب جزیره که مرکز تولید مصطکی هستند. معروف ‌ترین آنها عبارتند از:

• پیرگی (Pyrgi): مشهور به “روستای نقاشی ‌شده”. نمای ساختمان ‌های این روستا با الگوهای هندسی سیاه و سفید منحصر به‌ فردی به نام “Xysta” (خراشیده) تزیین شده که یادآور تکنیک Sgraffito ایتالیایی است. گشت و گذار در کوچه ‌های باریک و میدان مرکزی آن تجربه ‌ای بی ‌نظیر است.
• مستا (Mesta): یکی از بهترین نمونه‌ های باقی‌ مانده از معماری دفاعی قرون وسطایی. روستایی کاملا سنگی با خانه‌ های به‌ هم ‌چسبیده، کوچه‌ های تنگ و پیچ‌ در پیچ که مانند هزارتویی طراحی شده تا از ساکنان در برابر حملات دزدان دریایی محافظت کند. میدان مرکزی و کلیسای بزرگ آن (Taxiarches) دیدنی هستند.
• المپی (Olympi): روستایی دیگر با ساختار دفاعی مشابه مستا، اما کوچکتر. در نزدیکی این روستا، غار سیلا (Sylla Cave) با استالاکتیت ‌ها و استالاگمیت‌ های زیبا قرار دارد که بازدید از آن توصیه می ‌شود.

صومعه نئا مونی (Nea Moni Monastery)

این صومعه که در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است، یکی از مهم‌ ترین جاهای دیدنی خیوس و جزو بناهای مذهبی و تاریخی جزیره یونان است. قدمت آن به قرن یازدهم میلادی باز می‌ گردد و به خاطر موزاییک‌ های بیزانسی خیره ‌کننده ‌اش که از بهترین نمونه‌ های هنر بیزانسی در جهان محسوب می ‌شوند، شهرت دارد. این صومعه در مرکز جزیره و در منطقه‌ ای کوهستانی واقع شده است.

شهر خیوس (Chora)

از جمله جاذبه های شهر خیوس می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• قلعه خیوس (Kastro): قلعه ‌ای تاریخی مشرف به بندر که بقایای دیوارهای جنوایی و عثمانی، مسجد قدیمی، حمام ترکی و گورستان عثمانی را در خود جای داده است. قدم زدن در محله قدیمی داخل قلعه جذاب است.
• موزه‌ ها: موزه باستان‌ شناسی، موزه بیزانس (واقع در مسجد عثمانی سابق)، موزه دریایی و کتابخانه کورائیس (یکی از بزرگترین کتابخانه‌ های یونان) از مکان‌ های فرهنگی مهم شهر هستند.
• خیابان آپلوتاریا (Aplotaria): مرکز خرید اصلی شهر با مغازه‌ ها و کافه‌ های متعدد.
• منطقه بندر: مکانی پرجنب ‌و جوش برای قدم زدن، صرف غذا در رستوران ‌های دریایی و تماشای رفت ‌و آمد کشتی ‌ها.
• کامپوس (Kampos): منطقه ‌ای حاصلخیز در جنوب شهر خیوس که به خاطر باغ ‌های مرکبات (پرتقال، نارنگی) و عمارت ‌های سنگی باشکوه (Archontika) شهرت دارد. این عمارت‌ ها که توسط خانواده ‌های ثروتمند جنوایی و یونانی در قرون گذشته ساخته شده ‌اند، با دیوارهای بلند سنگی احاطه شده و معماری چشم ‌نوازی دارند. امروزه برخی از آنها به هتل ‌ها یا اقامتگاه‌ های سنتی تبدیل شده ‌اند. بازدید از “موزه مرکبات” (Citrus Museum) در این منطقه توصیه می‌ شود.

سواحل خیوس

مانند سایر جزایر یونان از جمله جزیره رودس و سایر موارد، جزیره خیوس هم سواحل متنوعی دارد؛ از سواحل شنی و مجهز تا سواحل سنگریزه ‌ای و بکر.

• ماورا ولیا (Mavra Volia) و فکی (Foki): معروف ‌ترین ساحل جزیره، واقع در نزدیکی روستای امپوریوس در جنوب. ویژگی خاص آن، سنگریزه‌ های سیاه آتشفشانی و آب‌ های عمیق و کریستالی است.
• کارفاس (Karfas): ساحلی شنی، کم‌ عمق و مجهز در نزدیکی شهر خیوس، مناسب برای خانواده ‌ها.
• آگیا فوتیا (Agia Fotia): ساحلی زیبا با سنگریزه و امکانات مناسب.
• کمی (Komi): ساحلی شنی و طولانی در جنوب، با کافه ‌ها و رستوران ‌ها.
• الیندا (Elinda)، آگیا ایرینی (Agia Irini)، لیتھی (Lithi): سواحلی آرام ‌تر و بکرتر در بخش غربی و جنوبی جزیره.
• ناگوس (Nagos) و گیوسوناس (Giosonas): سواحلی زیبا در شمال شرقی جزیره با آب ‌های خنک ‌تر.
• آناواتوس (Anavatos): معروف به “روستای ارواح” یا “میسترای اژه”. این روستای سنگی که بر فراز صخره ‌ای بلند ساخته شده است، در جریان کشتار خیوس توسط عثمانی‌ ها در سال ۱۸۲۲ به طور غم ‌انگیزی متروکه شد.

چگونه به خیوس برویم؟

فرودگاه ملی جزیره خیوس (JKH) پروازهای منظمی از آتن (حدود ۵۰ دقیقه) و تسالونیکی دارد. در فصل تابستان ممکن است پروازهای چارتر محدودی از برخی شهرهای اروپایی نیز برقرار باشد.

روش دریایی (فری) متداول ‌تر است:

• از بندر پیرئوس (آتن): کشتی ‌های مسافربری به طور منظم (تقریبا هر روز) بین پیرئوس و خیوس در حرکتند. این سفر بسته به نوع کشتی و توقف ‌ها، معمولا بین ۷ تا ۱۰ ساعت طول می‌ کشد.
• از جزایر دیگر: کشتی‌ هایی از جزایر همسایه مانند لسبوس (میتیلینی)، ساموس، ایکاریا و لیمنوس به خیوس تردد می ‌کنند.
• از چشمه (ترکیه): به دلیل نزدیکی بسیار زیاد، فری‌ های روزانه ‌ای بین چشمه (ترکیه) و شهر خیوس وجود دارد. این سفر کوتاه (حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه) راهی آسان برای ترکیب سفر به ترکیه و کشور یونان یا برای سفرهای یک روزه است.

بهترین زمان سفر به خیوس

برای برنامه ریزی زمان سفر به جزیره خیوس، اطلاعات زیر می تواند کمک کننده باشد:

• بهار (اواخر مارس تا اوایل ژوئن): بهترین زمان سفر. هوا مطبوع و دلپذیر است، طبیعت سرسبز و گل ‌ها شکوفا هستند و جزیره هنوز شلوغ نشده است. زمان مناسبی برای پیاده‌ روی و گشت ‌و گذار.
• تابستان (اواخر ژوئن تا اوایل سپتامبر): فصل اوج گردشگری. هوا گرم و آفتابی است، ایده‌ آل برای لذت بردن از سواحل و دریا. جزیره شلوغ ‌تر و قیمت‌ ها کمی بالاتر است.
• پاییز (سپتامبر و اکتبر): زمانی عالی دیگر برای سفر. هوا هنوز گرم و مناسب شنا است، اما از شلوغی تابستان کاسته شده و رنگ‌ های پاییزی زیبایی خاصی به مناظر می ‌بخشند.
• زمستان (نوامبر تا مارس): فصل کم ‌گردشگر. هوا کمی سرد و بارانی است. بسیاری از امکانات توریستی ممکن است تعطیل یا با ساعات کاری محدود فعالیت کنند. اما برای کسانی که به دنبال آرامش مطلق و تجربه زندگی محلی هستند، می ‌تواند جذاب باشد.

حمل و نقل در جزیره

بهترین و راحت‌ ترین راه برای گشت ‌و گذار در خیوس و دسترسی به تمام جاذبه ‌ها، به خصوص روستاهای دور افتاده و سواحل بکر، اجاره خودرو است. جاده ‌ها عموما وضعیت خوبی دارند، اگرچه برخی مسیرهای کوهستانی یا روستایی ممکن است باریک و پر پیچ ‌و خم باشند.

اجاره موتور سیکلت یا ATV هم گزینه ‌ای محبوب، به ‌ویژه برای زوج ‌ها یا سفرهای انفرادی است؛ اما برای مسافت ‌های طولانی یا جاده‌ های کوهستانی ممکن است کمتر راحت باشد.

اتوبوس ‌های محلی (KTEL) عمومی هم وجود دارد که شهر خیوس را به برخی روستاها و سواحل اصلی متصل می ‌کند، اما برنامه زمانی آنها ممکن است محدود باشد، به خصوص خارج از فصل تابستان. تاکسی ‌ها در شهر خیوس و مناطق توریستی در دسترس هستند، اما برای گشت ‌و گذار کامل در جزیره هزینه بالایی خواهند داشت.

اقامت در جزیره خیوس

اقامت در خیوس بسته به سلیقه و بودجه مسافران، گزینه‌ های متنوعی را در بر می ‌گیرد که بالطبع در هزینه سفر به یونان نقش مهمی ایفا می کند:

• هتل ‌ها: بیشتر هتل ‌ها در شهر خیوس و مناطق ساحلی مانند کارفاس (Karfas) قرار دارند. از جمله هتل ‌های محبوب می‌ توان به Erytha Hotel & Resort (در کارفاس با منظره دریا) و Grecian Castle Hotel (در نزدیکی مرکز شهر خیوس) اشاره کرد. این هتل‌ ها از امکانات رفاهی مناسب و موقعیت مکانی خوب برخوردارند.
• آپارتمان‌ ها و استودیوها: برای افرادی که ترجیح می ‌دهند در فضایی خودپذیرایی اقامت داشته باشند، آپارتمان‌ ها و استودیوهای مجهز در سراسر جزیره در دسترس هستند.
• اقامتگاه ‌های سنتی (Archontika): این خانه‌ های بازسازی‌ شده، معمولا در منطقه سرسبز کامپوس (Kampos) یا روستاهای سنگی قرون‌ وسطایی واقع شده ‌اند و تصویری اصیل و متفاوت از زندگی در خیوس دارند.
• ویلاها: برای خانواده‌ ها یا گروه‌ های بزرگ، اجاره ویلا با امکانات کامل می ‌تواند گزینه ‌ای آرامش‌ بخش باشد.

خوراکی ‌ها و نوشیدنی‌ های محلی

آشپزی در خیوس، تلفیقی دلنشین از طعم ‌های یونانی، مدیترانه‌ ای و تاثیرات شرقی است:

• غذاهای دریایی: رستوران ‌های ساحلی منویی سرشار از ماهی تازه و غذاهای دریایی پیشنهاد می کنند. تجربه غذا خوردن در کنار دریا از لذت‌ های سفر به خیوس است.
• محصولات محلی: حتما غذاهایی را امتحان کنید که با پنیر معروف ماستلو (Mastelo)، سبزیجات تازه، روغن زیتون و صمغ مصطکی تهیه شده ‌اند. البته، این غذاها در سایر جزایر یونان مانند جزيره میکونوس هم یافت می شوند.
• شیرینی و دسر: علاوه بر باقلوا و شیرینی ‌های سنتی یونانی، دسرهای تهیه ‌شده از مرکبات مانند شیرینی‌ های قاشقی (Glyka tou koutaliou) و دسرهای حاوی مصطکی، طعمی فراموش ‌نشدنی دارند.
• نوشیدنی‌ ها: نوشیدنی نمادین جزیره، لیکور مصطکی (Mastichato) است. همچنین نوشیدنی ‌های محلی مانند اوزو (Ouzo) و سوما (Souma) – نوعی نوشیدنی تقطیری از انجیر یا انگور – در مهمانی ‌ها و رستوران ‌ها محبوب هستند.

خرید سوغاتی و محصولات محلی

اگر به دنبال سوغاتی یونان، آنهم از نوع خاص و اصیل خیوس هستید، گزینه ‌های زیر را از دست ندهید:

• محصولات صمغ مصطکی: از آدامس و لیکور گرفته تا لوازم آرایشی، صابون، شیرینی‌ و حتی پاستا، همه با طعم و رایحه خاص این صمغ منحصر به‌ فرد در دسترس هستند.
• سرامیک و سفال: ظروف سفالی با الگوهای سنتی، به‌ویژه طرح ‌های Xysta از روستای پیرگی (Pyrgi)، جزو زیباترین یادگارها هستند.
• منسوجات و گلدوزی ‌های دست‌ دوز: پارچه‌ های بافته ‌شده محلی و رومیزی‌ های گلدوزی‌ شده، هنری ارزشمند از زنان روستاها هستند.
• محصولات مرکباتی منطقه کامپوس: انواع مربا، شیرینی قاشقی و لیکورهای خوش‌ طعم تهیه ‌شده از پرتقال و لیموهای این منطقه نیز از محبوب ‌ترین گزینه‌ ها برای خرید هستند.

جمع‌ بندی

خیوس جزیره ‌ای است با هویتی چندلایه و جذابیت ‌های بی ‌پایان. این جزیره فراتر از یک مقصد ساحلی معمولی است؛ سفری است به دل تاریخ، معماری منحصر به ‌فرد، طبیعت متنوع و طعم‌ های اصیل. از کوچه ‌های هزارتوی مستا و دیوارهای نقاشی‌ شده پیرگی گرفته تا شکوه بیزانسی نئا مونی، باغ ‌های پرتقال کامپوس، سواحل آتشفشانی ماورا ولیا و عطر جادویی صمغ مصطکی، خیوس تجربه ‌ای غنی و متفاوت برای شما خواهد بود. برای اطلاع از قیمت تور یونان و رزرو تور جزیره خیوس، هم اکنون با کارشناسان ما در هماسیر تماس بگیرید.

سوالات متداول